De verborgen kosten van 3D-printen: zo bereken je de echte prijs per onderdeel

De verborgen kosten van 3D-printen: zo bereken je de echte prijs per onderdeel

Als je alleen rekening houdt met de prijs van het filament, mis je vaak meer dan de helft van de totale kosten per onderdeel. In de praktijk spelen meerdere factoren een rol: vaste kosten, variabele kosten en risico's zoals misprints. Hieronder behandelen we alle relevante onderdelen, geven we een eenvoudig rekenmodel en praktische tips om de werkelijke prijs per onderdeel te berekenen en te verlagen.

Welke kosten moet je meenemen?

• Materiaalkosten: filament of hars, ondersteuningsmateriaal, lijm, primer en eventuele coatings. Zie ook filamentsoorten en materialen.
• Machinekosten: afschrijving van de printer, aanschafkosten verdeeld over levensduur, en vervangende onderdelen zoals nozzle en bouwplaat.
• Onderhoud en kalibratie: regelmatig onderhoud verlengt de levensduur en voorkomt falen. Meer info op onderhoud en kalibratie.
• Energieverbruik: stroom voor verwarming van hotend, bed en motors tijdens printen.
• Arbeid en tijd: tijd voor printvoorbereiding, toezicht, nabewerking en kwaliteitscontrole.
• Post-processing: schuren, verven, oplosmiddelen, naglans en gereedschap. Zie post-processing technieken.
• Mislukkingen en afval: percentage prints dat faalt of onderdelen die onbruikbaar zijn.
• Software en workflow: kosten van slicingsoftware of tijdsinvestering in geavanceerde workflows — lees meer op slicingsoftware en workflow.
• Ruimte en veiligheid: ventilatie, filters en geschikte werkruimte (vooral relevant bij hars of ABS). Zie ook veilig printen thuis en ventilatie en filters.

Een praktisch rekenmodel: stap voor stap

Gebruik dit eenvoudige model: maak onderscheid tussen vaste kosten (afschrijving, vaste onderhoudskosten) en variabele kosten per onderdeel (materiaal, energie, arbeid, post-processing, percentage mislukkingen). Daarna bereken je de kostprijs per onderdeel als:

Kostprijs per onderdeel = (Totale vaste kosten per periode / Aantal onderdelen per periode) + Variabele kosten per onderdeel + (Mislukkingstoeslag)

Stap 1: bepaal vaste kosten per periode — bijvoorbeeld maand of jaar. Dit zijn aanschaf gedeeld door levensduur plus gepland onderhoud.

Stap 2: bereken variabele kosten per onderdeel — filamentgewicht × prijs per gram, geschatte printtijd × energieprijs, en tijd voor nabewerking × uurloon (of eigen waardering van tijd).

Stap 3: voeg een mislukkingspercentage toe: als 5% van de prints faalt, verhoog je de kostprijs met 5% van materiaalkosten en printtijd (of houd aparte reserve voor herprinten).

Illustratief rekenvoorbeeld

Stel: je hebt één printer die je als volgt factureert:

• Vaste kosten per maand (afschrijving + onderhoud): €40
• Je print 200 onderdelen per maand
• Filamentgebruik per onderdeel: 20 gram; filamentprijs: €0,03 per gram → materiaalkosten: €0,60
• Printtijd per onderdeel: 2 uur; energiekosten: €0,10 per uur → energie: €0,20
• Nabewerking en arbeidskosten: 15 minuten per onderdeel × €12/uur → €3,00
• Mislukkingspercentage: 5% → extra kosten per onderdeel ≈ 0,05 × (materiaalkosten + arbeidskosten + energie) ≈ €0,18

Vaste kosten per onderdeel = €40 / 200 = €0,20

Totale variabele kosten = €0,60 + €0,20 + €3,00 = €3,80

Totaal met mislukkingen = €3,80 + €0,18 + €0,20 = €4,18 per onderdeel

Opmerkingen: de arbeidskosten domineren hier. Voor eenvoudige functionele onderdelen kan optimalisatie van printtijd en nabewerking veel besparen.

Praktische tips om de kostprijs te verlagen

• Print meerdere onderdelen tegelijk om machine-idle tijd en vaste kosten per onderdeel te verlagen.
• Optimaliseer je slicer — gebruik slimme support-instellingen, variable layer height of AI-slicing om printtijd en materiaal te minimaliseren.
• Verhoog betrouwbaarheid met regelmatige onderhoud en kalibratie om uitval te verminderen.
• Kies materialen slim — sommige filamenten zijn duurder maar verminderen nabewerking of zorgen voor minder faalpercentages; lees meer op filamentsoorten en materialen.
• Investeer in post-processing workflows die sneller en schaalbaar zijn — zie post-processing technieken en recycling van afvalmateriaal.
• Automatiseer waar mogelijk: forumbediening of printfarm-software vermindert toezichttijd en foutmarges.

Wanneer je een prijs moet bepalen voor klanten

Als je een printdienst start, is het belangrijk om niet alleen je kostprijs te kennen maar ook marktconforme marge en levertijden. Gebruik je berekende kostprijs als basis, voeg een winstmarge toe en houd rekening met verpakking en verzending. Voor een uitgebreide gids over het opzetten van een 3D-printdienst zie Zo start je een winstgevende 3D-printdienst.

Veelgemaakte fouten en hoe die te vermijden

• Vergeten arbeidstijd mee te rekenen — ook korte nabewerkingen stapelen zich op.
• Onderwaarderen van mislukkingen — houd statistieken bij en verbeter je proces via printproblemen oplossen.
• Geen verschil maken tussen vaste en variabele kosten — dat maakt marges misleidend.

Door bewust te rekenen en je processen te optimaliseren, kun je realistische prijzen opstellen en tegelijkertijd je productiviteit verhogen. Kleine aanpassingen in slicer-instellingen, materiaalkeuze of onderhoudsroutines kunnen al snel tientallen procenten in kostenreductie opleveren. Begin met het meten van je huidige prestaties en gebruik het rekenmodel hierboven om stap voor stap je echte kostprijs per onderdeel te bepalen.

Wil je verdiepen in specifieke onderwerpen die kosten beïnvloeden? Bekijk de basisprincipes van 3D-printing op basisprincipes 3D-printing, of lees hoe je een geurvrije werkruimte bouwt op zo bouw je een veilige en geurvrije 3D-printruimte. Met inzicht en data kun je de verborgen kosten zichtbaar maken en je 3D-printprojecten zowel kwalitatief als financieel verbeteren.